Phân tích chu kỳ bảo dưỡng định kỳ cho máy sàng cát

MỤC LỤC

Phân tích chi tiết chu kỳ bảo dưỡng máy sàng cát giúp kỹ sư công trình kiểm soát hiệu suất, giảm hỏng hóc và kéo dài tuổi thọ.

Trong các công trình nền móng, xây dựng hạ tầng hoặc trạm trộn bê tông, máy sàng cát là thiết bị không thể thiếu để loại bỏ tạp chất, phân loại vật liệu theo kích thước mong muốn. Tuy nhiên, do đặc thù phải làm việc liên tục trong điều kiện khắc nghiệt như bụi mịn, độ ẩm cao, rung lắc mạnh, máy sàng cát rất dễ xuống cấp nếu không được bảo dưỡng đúng cách. Việc bảo trì không đầy đủ sẽ dẫn đến hao mòn nhanh chóng ở các bộ phận then chốt như motor rung, gối đỡ trục, dây curoa hay lưới sàng, khiến thiết bị thường xuyên gặp trục trặc hoặc ngừng hoạt động giữa chừng.

Nhiều nhà thầu có xu hướng tập trung đầu tư vào máy mới nhưng lại coi nhẹ khâu duy trì thiết bị. Trong khi đó, nếu lên kế hoạch bảo dưỡng đúng chu kỳ và đúng kỹ thuật, máy sàng cát có thể vận hành ổn định hàng nghìn giờ mà không cần thay thế lớn, tiết kiệm đáng kể chi phí bảo trì cũng như giảm thiểu gián đoạn tiến độ thi công.

Trong bài viết này, Hanoi Vietnam sẽ phân tích sâu các khía cạnh kỹ thuật, công năng thực tế, chi phí vận hành và so sánh với các dòng máy xúc lật khác, từ đó giúp kỹ sư và chủ đầu tư đưa ra quyết định đúng đắn.

1. Yếu tố ảnh hưởng đến chu kỳ bảo dưỡng máy sàng cát

Không thể áp dụng một chu kỳ bảo dưỡng cứng nhắc cho mọi loại máy sàng cát. Trên thực tế, chu kỳ này chịu ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố, từ điều kiện môi trường thi công đến thói quen vận hành của đội ngũ kỹ thuật. Những yếu tố này cần được đánh giá cụ thể trước khi thiết lập lịch trình bảo dưỡng phù hợp.

Đầu tiên là tần suất sử dụng. Một máy làm việc 8–10 giờ mỗi ngày, đặc biệt trong các trạm trộn bê tông thương phẩm, sẽ phải được kiểm tra và bảo dưỡng thường xuyên hơn rất nhiều so với máy chỉ dùng vài giờ/ngày trong công trình dân dụng nhỏ lẻ. Tần suất càng cao, hao mòn cơ học càng lớn, đặc biệt tại các điểm ma sát như ổ bi, bạc đạn, dây curoa.

Thứ hai là môi trường vận hành. Máy đặt gần bãi cát ướt, khu vực có độ ẩm cao, bụi mịn hoặc khí hậu ven biển sẽ dễ bị rỉ sét, dính cát vào các khe truyền động, làm tăng nguy cơ kẹt cơ khí. Trong trường hợp đó, các bộ phận như lưới sàng, motor rung, cao su chống rung cần được kiểm tra thường xuyên hơn để kịp thời phát hiện hỏng hóc.

Ngoài ra, chất lượng linh kiện cũng đóng vai trò quyết định. Nếu sử dụng bạc đạn, dây curoa, motor rung không chính hãng hoặc hàng tái chế, tuổi thọ vận hành có thể giảm chỉ còn 30–50% so với linh kiện cao cấp. Điều này không những làm tăng chi phí thay thế thường xuyên mà còn khiến máy thường xuyên bị ngắt quãng đột xuất.

Yếu tố cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng là trình độ và ý thức người vận hành. Nếu công nhân có kỹ năng nhận biết tiếng ồn bất thường, kiểm tra nhanh tình trạng lưới sàng, dây đai mỗi ngày thì việc phát hiện sớm lỗi và bảo trì đúng thời điểm sẽ đơn giản hơn nhiều.

2. Bảo dưỡng hàng ngày: Quan sát – Vệ sinh – Kiểm tra nhanh

Bảo dưỡng hàng ngày là bước cơ bản nhất nhưng lại thường bị bỏ qua trong thực tế. Thực tế cho thấy, nếu thực hiện đúng các thao tác kiểm tra và vệ sinh cơ bản mỗi ca làm việc, kỹ sư có thể phát hiện sớm đến 70% các dấu hiệu hư hỏng, từ đó ngăn chặn kịp thời các sự cố nghiêm trọng.

Việc đầu tiên cần làm là vệ sinh lưới sàng và máng cấp liệu. Sau một ngày làm việc, lượng cát ướt, bùn, đất hoặc đá nhỏ có thể bám lại làm tắc lưới hoặc gây biến dạng mắt sàng. Nếu không vệ sinh kỹ, các vật liệu này sẽ khô cứng, ảnh hưởng đến độ chính xác khi sàng cát và làm gia tăng rung lắc bất thường.

Tiếp theo là kiểm tra dây curoa. Đây là bộ phận truyền động từ motor đến trục rung. Dây bị trùng, nứt hoặc lệch khớp sẽ gây trượt, làm giảm hiệu suất truyền động và nhanh chóng hư hỏng motor. Chỉ cần kéo nhẹ và quan sát độ căng của dây là có thể xác định sơ bộ tình trạng. Nếu cần thiết, kỹ sư nên chủ động thay dây thay vì để đến khi đứt gây dừng máy.

Một thao tác quan trọng khác là nghe tiếng máy vận hành. Mỗi khi khởi động, nên để máy chạy không tải 1–2 phút rồi mới đưa vật liệu vào. Trong thời gian đó, hãy quan sát âm thanh từ motor rung, khung máy, kết cấu sàng. Nếu có tiếng va đập kim loại, rít bạc đạn hay rung mạnh bất thường thì cần ngắt máy để kiểm tra kỹ hơn.

Cuối cùng là kiểm tra các điểm bắt bu lông, đặc biệt là tại gối đỡ trục, chân máy, khung sàng. Đây là những vị trí dễ bị lỏng do rung động liên tục. Nếu để lâu không siết lại sẽ gây lệch trục, mỏi khung và có thể gãy kết cấu.

3. Bảo dưỡng hàng tuần: Bôi trơn – Làm sạch – Kiểm tra điện tải

Bảo dưỡng hàng tuần là mốc cần có kỹ thuật viên có tay nghề thực hiện. Công việc quan trọng nhất trong mốc này là bơm mỡ định kỳ cho ổ bi tại motor rung và các trục quay. Việc chọn đúng loại mỡ chịu nhiệt, chống nước là yếu tố quyết định. Bơm quá ít sẽ khiến ổ bi thiếu bôi trơn, dễ mòn hoặc kẹt. Bơm quá nhiều lại gây phì mỡ, tạo áp lực nhiệt làm rách phớt.

Một nội dung quan trọng khác là vệ sinh hộp điện điều khiển. Nhiều máy sàng đặt ngoài trời không được che chắn nên dễ bám bụi mịn, ẩm thấp. Điều này có thể khiến tiếp điểm bị oxi hóa, rơ-le chập hoặc mất tín hiệu khởi động. Kỹ sư cần mở hộp điện, lau khô bằng khăn khô hoặc khí nén, kiểm tra các cọc nối, dây điện đã chặt chưa.

Đo dòng tải của motor rung cũng là thao tác nên làm đều đặn. Nếu motor tiêu thụ điện vượt định mức, đó là dấu hiệu ma sát tăng do ổ bi bị bó, trục quay bị lệch tâm hoặc vật liệu bị kẹt trong khung. Việc đo dòng điện giúp đánh giá nhanh mức tiêu hao năng lượng và khả năng vận hành ổn định của motor.

Ngoài ra, kiểm tra cao su chống rung và hệ thống đỡ khung sàng cũng rất cần thiết. Nếu các đệm cao su bị chai cứng, nứt hoặc méo lệch sẽ làm tăng rung chấn và gây rạn khung.

4. Bảo dưỡng hàng tháng: Cân chỉnh – Thay thế – Hiệu chuẩn

Bảo dưỡng hàng tháng là mốc quan trọng, đòi hỏi kỹ thuật viên chuyên sâu phối hợp với tổ trưởng máy để thực hiện các thao tác can thiệp sâu hơn.

Nội dung đầu tiên là cân chỉnh lại motor rung và trục lệch tâm. Khi máy hoạt động thời gian dài, các bánh lệch tâm hoặc trục rung có thể bị lệch so với tâm quay chuẩn. Điều này gây mất cân bằng động, dẫn đến rung lắc lớn, giảm hiệu suất và nguy cơ phá kết cấu. Việc dùng dụng cụ đo lực rung hoặc thiết bị laser sẽ giúp kỹ sư cân chỉnh chính xác hơn.

Tiếp theo là kiểm tra và thay dầu hộp số nếu máy sàng sử dụng truyền động gián tiếp. Dầu bôi trơn có tuổi thọ giới hạn, khi bị biến chất sẽ không còn khả năng bảo vệ bánh răng. Cần xả dầu cũ đúng kỹ thuật, kiểm tra vết gỉ hoặc cặn sắt trước khi bơm dầu mới.

Lưới sàng là bộ phận chịu mài mòn trực tiếp. Nếu mắt lưới bị dãn, rách hoặc bịt kín bởi vật liệu đông cứng, hiệu quả sàng sẽ giảm đáng kể. Ngoài việc làm sạch bằng vòi áp lực, cần kiểm tra kỹ mặt lưới để thay thế khi cần.

Cuối cùng, nên kiểm tra toàn bộ khung máy, chân sàng, kết cấu hàn bằng phương pháp quan sát, gõ nhẹ bằng búa cao su để phát hiện điểm rơ hoặc nứt kết cấu.

5. Đại tu định kỳ: Khôi phục tổng thể – Thay thế toàn diện

Đại tu là mốc cuối cùng và quan trọng nhất, thường thực hiện mỗi 6–12 tháng hoặc sau khoảng 1.500–2.000 giờ vận hành.

Trước tiên, cần tháo toàn bộ motor rung và kiểm tra bạc đạn. Nếu có dấu hiệu mài mòn, tiếng rít hoặc rơ lệch thì cần thay ngay. Đây là hạng mục dễ bị lãng quên vì bạc đạn nằm bên trong, chỉ khi motor nóng hoặc hư mới phát hiện.

Tiếp theo là thay mới dây curoa, cao su giảm chấn và các bộ phận hao mòn. Những linh kiện này thường không có dấu hiệu rõ ràng cho đến khi đứt. Việc chủ động thay định kỳ sẽ giúp đảm bảo máy hoạt động trơn tru.

Khung máy, chân sàng cần được làm sạch và sơn lại chống gỉ. Đặc biệt với các công trình ven biển hoặc nơi có độ ẩm cao, sơn phủ giúp tăng tuổi thọ và tránh mục khung.

Toàn bộ hệ thống điện, hộp điều khiển cũng nên được vệ sinh sâu, thay mới tiếp điểm mòn và hiệu chỉnh rơ-le. Cuối cùng, kỹ sư cần lập lại hồ sơ bảo dưỡng, nhật ký kỹ thuật để phục vụ các lần kiểm tra sau.

6. Tổng hợp trực quan chu kỳ bảo dưỡng máy sàng cát

• Hàng ngày:
– Vệ sinh lưới sàng, máng cấp
– Kiểm tra dây curoa
– Nghe tiếng máy, quan sát rung lắc
– Siết bu lông gối đỡ

• Hàng tuần (40–60 giờ):
– Bơm mỡ ổ bi
– Vệ sinh hộp điện
– Đo dòng điện motor
– Kiểm tra cao su giảm chấn

• Hàng tháng (200–250 giờ):
– Cân chỉnh motor rung
– Thay dầu hộp số
– Kiểm tra lưới sàng, khung hàn

• Đại tu (6–12 tháng hoặc 1.500–2.000 giờ):
– Thay bạc đạn, dây curoa
– Sơn lại khung máy
– Kiểm tra – thay thế hệ thống điện
– Cập nhật hồ sơ bảo trì

Kết luận

Máy sàng cát chỉ hoạt động ổn định và lâu dài khi có lịch bảo dưỡng hợp lý theo từng mốc thời gian.
Mỗi cấp độ bảo dưỡng – từ hằng ngày đến đại tu – đều có vai trò nhất định trong việc phòng ngừa sự cố và tối ưu hiệu suất thiết bị.
Chủ đầu tư nên đào tạo kỹ sư, tổ máy biết phân tích rung động, kiểm tra linh kiện đúng kỹ thuật, đồng thời lưu hồ sơ bảo trì rõ ràng để kiểm soát toàn bộ vòng đời máy.

Bài viết mới: