Tin tức
Cách kiểm tra độ mòn của xy lanh búa thủy lực: Hướng dẫn kỹ thuật chi tiết
Kiểm tra đúng cách giúp phát hiện sớm hư hỏng xy lanh búa thủy lực, từ đó tránh rò rỉ dầu và kéo dài tuổi thọ thiết bị.
Khi vận hành búa thủy lực trong công trình, tình trạng rò rỉ dầu hoặc giảm lực đập thường bắt nguồn từ xy lanh bị mài mòn. Đây là bộ phận chịu tải lớn, chuyển động liên tục dưới áp suất cao và thường xuyên tiếp xúc bụi bẩn. Việc kiểm tra định kỳ và đúng kỹ thuật giúp nhà thầu tiết kiệm chi phí sửa chữa, nâng cao hiệu suất thiết bị. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn cách kiểm tra độ mòn xy lanh phụ tùng búa thủy lực một cách đầy đủ, chuyên sâu và dễ áp dụng tại hiện trường hoặc xưởng.
Đặc điểm cấu tạo và vai trò của xy lanh trong búa thủy lực
Xy lanh búa thủy lực là bộ phận truyền động lực chính, biến áp suất dầu thành lực cơ học để tạo ra các nhịp đập. Cấu tạo chính gồm:
- Ống xy lanh: Lòng trong chính xác cao, chịu mài mòn và áp suất.
- Cần xy lanh (piston rod): Di chuyển tịnh tiến, chịu lực dọc trục lớn.
- Phốt thủy lực (seal kit): Ngăn dầu rò rỉ, duy trì áp suất trong buồng xy lanh.
- Bạc dẫn hướng và vòng đệm: Định tâm chuyển động và hạn chế mài mòn.
Khi các chi tiết trên bị mài mòn, rò rỉ dầu sẽ xảy ra, dẫn đến giảm áp suất, giảm lực đập, thậm chí gây hư hỏng lan rộng đến piston, van điều khiển, bơm thủy lực.
Cách kiểm tra độ mòn bề mặt cần xy lanh: Nhận biết bằng mắt và dụng cụ đơn giản
Đây là bước kiểm tra đầu tiên, có thể thực hiện dễ dàng tại hiện trường:
- Quan sát bằng mắt thường:
- Tìm các vết xước dọc, vết lằn, hoặc vết ăn mòn do rỉ dầu kéo dài.
- Kiểm tra khu vực chân cần – nơi thường xuyên tiếp xúc phốt – để phát hiện bề mặt lồi lõm, trầy xước do cát bụi.
- Kiểm tra rò rỉ dầu tại phốt:
- Dấu hiệu phốt bị mòn hoặc cần không còn khít.
- Dầu chảy ra nhiều ngay sau khi búa làm việc, đặc biệt là khi không có lực đập mạnh.
- Sử dụng thước lá hoặc đồng hồ so:
- Đo độ rơ giữa cần và bạc dẫn hướng.
- Nếu khe hở vượt quá 0.3 mm (với loại búa trung bình 1–2 tấn), cần kiểm tra sâu hơn hoặc thay thế.
Kiểm tra lòng xy lanh: Cách phát hiện mài mòn bên trong không thể thấy bằng mắt
Nếu thiết bị có hiện tượng mất lực đập, cần tiến hành tháo rời búa để kiểm tra lòng xy lanh:
- Quan sát lòng ống:
- Có vết xước sâu hay không?
- Có mòn hình oval – một dạng mài mòn không đều do lệch tâm vận hành.
- Đo đường kính trong tại nhiều điểm:
- Dùng panme trong hoặc thiết bị đo đường kính lòng.
- So sánh các vị trí đầu – giữa – cuối hành trình để xác định độ lệch, mòn cục bộ.
- Kiểm tra độ nhám bề mặt lòng ống:
- Nếu lòng ống bị nhám cao, có thể gây phá phốt nhanh chóng sau khi thay mới.
- Nên xử lý bằng cách mài hoặc mạ lại nếu mức sai số nằm trong giới hạn khôi phục được.
Đánh giá phốt thủy lực và bạc dẫn hướng: Nguyên nhân hàng đầu gây rò rỉ dầu
Phốt thủy lực và bạc dẫn hướng tuy là chi tiết phụ nhưng ảnh hưởng lớn đến độ kín và tuổi thọ xy lanh:
- Phốt cao su: Nếu đã cứng, nứt, biến dạng do nhiệt hoặc áp suất lâu ngày thì cần thay mới. Không nên dùng lại phốt cũ dù chưa bị rò rỉ.
- Bạc dẫn hướng:
- Mòn bạc khiến cần di chuyển lệch tâm, gây mài lòng ống.
- Khi kiểm tra, dùng dưỡng hoặc thước đo để đánh giá độ rơ giữa bạc và cần.
- So sánh phốt cũ – mới:
- Nếu phốt cũ có kích thước lệch nhiều so với phốt mới (giãn nở, mất đàn hồi), chứng tỏ đã mòn quá mức.
Thử áp suất và quan sát hiệu suất hoạt động của búa: Dấu hiệu cảnh báo độ mòn xy lanh
Ngay cả khi không tháo máy, kỹ thuật viên vẫn có thể đánh giá độ mòn bằng cách vận hành thử:
- Gắn búa vào máy xúc – khởi động hệ thống thủy lực:
- Nếu búa đập yếu, tần suất chậm, có thể dầu bị rò rỉ trong xy lanh hoặc qua phốt.
- Nghe tiếng đập:
- Búa đập phát ra tiếng “bụp hụt hơi”, có tiếng “va kim loại khô” bất thường là dấu hiệu mất lực hoặc lệch tâm.
- Nhiệt độ dầu thủy lực tăng nhanh:
- Nếu búa hoạt động 10–15 phút mà dầu đã nóng bất thường, có thể ma sát trong xy lanh tăng do mài mòn lòng.
Sử dụng thiết bị đo chuyên dụng trong nhà xưởng: Độ chính xác cao cho đại tu
Khi cần xác định chính xác mức độ mài mòn trước khi quyết định mạ lại hay thay thế:
| Hạng mục kiểm tra | Thiết bị sử dụng | Mục đích |
|---|---|---|
| Độ tròn lòng ống | Máy đo độ tròn (Roundness meter) | Xác định sai số hình học ống xy lanh |
| Độ nhám bề mặt | Máy đo biên dạng – độ nhám | Phát hiện vùng ăn mòn làm hỏng phốt |
| Kích thước cần | Panme ngoài, thước cặp điện tử | Đo độ mòn đầu cần và đoạn làm việc chính |
| Khe hở bạc dẫn hướng | Đồng hồ so + gá đỡ cố định | Kiểm tra độ rơ, độ lệch tâm khi vận hành |
Khi nào nên thay mới xy lanh búa thủy lực?
Việc sửa chữa chỉ hiệu quả khi các thông số còn nằm trong giới hạn cho phép. Trường hợp nên thay mới gồm:
- Cần xy lanh mòn không thể mạ hoặc doa lại.
- Ống xy lanh bị xước sâu, lệch hình không thể phục hồi.
- Rò rỉ dầu nhiều lần dù đã thay phốt, mài lại bạc.
- Hiệu suất búa thấp dù áp suất dầu đủ và các bộ phận khác bình thường.
Kết luận
- Việc kiểm tra độ mòn của xy lanh búa thủy lực không thể chỉ dựa vào mắt thường mà cần kết hợp quan sát, đo đạc và đánh giá hiệu suất thực tế.
- Phát hiện sớm giúp giảm thiểu chi phí sửa chữa, kéo dài tuổi thọ búa, tránh các sự cố nghiêm trọng.
- Với các búa Soosan, Furukawa, Epiroc hay búa Trung Quốc phổ biến, nên kiểm tra định kỳ sau 500–1000 giờ vận hành tùy điều kiện công trường.
