Các loại bu lông búa thủy lực và nguy cơ gãy khi siết sai kỹ thuật

Tìm hiểu các loại bu lông búa thủy lực thường dùng và cảnh báo nguy cơ gãy, cong nếu siết không đúng kỹ thuật.

Trong hệ thống phụ tùng búa thủy lực dùng cho máy công trình, bu lông là một trong những bộ phận giữ vai trò quan trọng để liên kết chắc chắn các chi tiết chuyển động. Tuy nhiên, thực tế thi công cho thấy tình trạng bu lông bị gãy, cong hoặc tuột ren do siết sai kỹ thuật vẫn diễn ra khá phổ biến. Bài viết này sẽ phân tích cụ thể từng loại bu lông dùng trong búa thủy lực, cấu tạo – chức năng, và hướng dẫn cách siết đúng kỹ thuật để đảm bảo an toàn và tuổi thọ thiết bị.

Cấu tạo và vai trò của bu lông trong búa thủy lực

Bu lông trong búa thủy lực không chỉ là chi tiết cơ khí đơn thuần, mà là thành phần chịu lực va đập, rung lắc và áp suất cực cao trong quá trình vận hành. Tùy vào từng vị trí lắp ráp, bu lông có thể đảm nhận một hoặc nhiều vai trò như:

• Liên kết thân búa với phần đế hoặc giá treo
• Giữ cố định xy lanh, pittong, ống lót
• Định vị đinh búa trong lòng vỏ búa

Vật liệu chế tạo bu lông thường là thép hợp kim cường độ cao như 40Cr, SCM435 hoặc 42CrMo. Các loại thép này đều được xử lý nhiệt để tăng khả năng chịu lực và chống biến dạng. Độ cứng bu lông thường đạt từ HRC 35–42, tương ứng cấp bền 10.9 hoặc 12.9 theo tiêu chuẩn quốc tế.

Phân loại các loại bu lông búa thủy lực phổ biến

Việc phân loại bu lông dựa trên cả vị trí lắp đặt và mục đích sử dụng. Dưới đây là những loại bu lông phổ biến:

Bu lông mặt bích (Side Bolt)

Đây là loại bu lông thường được bắt ngang qua thân búa, có nhiệm vụ liên kết hai má búa lại với nhau để bảo vệ cụm đập bên trong. Bu lông mặt bích cần chịu được rung động ngang lớn và có độ chính xác cao khi gia công để không gây lệch trục. Đây là loại bu lông thường xuyên bị thay thế do làm việc trong môi trường rung động liên tục.

Bu lông đế (Bottom Bolt)

Bu lông đế nằm ở phần đáy của búa thủy lực, kết nối cụm búa với chân đế hoặc giá đỡ. Đây là điểm tiếp xúc trực tiếp với gầm máy, do đó loại bu lông này phải có khả năng chịu va đập tốt, đồng thời chống mài mòn cao. Việc lựa chọn bu lông đế không đúng tiêu chuẩn dễ dẫn đến tuột ren hoặc gãy ngang khi máy vận hành lâu dài.

Bu lông đầu búa (Top Bolt)

Bu lông này giữ phần đầu búa – nắp trên, kết nối thân búa với hệ thống dẫn động. Nó chịu lực kéo và lực nén dọc trục rất lớn. Nếu không được siết đều hoặc lực siết không đạt, bu lông dễ bị gãy hoặc bật ren trong quá trình búa hoạt động liên tục ở cường độ cao.

Bu lông giữ đinh (Tool Bolt hoặc Pin Bolt)

Bu lông loại này có kích thước nhỏ hơn nhưng yêu cầu rất cao về độ cứng. Đây là loại bu lông giữ chặt đinh búa – bộ phận tiếp xúc trực tiếp với vật liệu đập. Nếu không được siết đúng lực, bu lông giữ đinh rất dễ bị bung ra hoặc gãy khi gặp tải trọng lớn bất ngờ.

Nguy cơ gãy bu lông khi siết sai kỹ thuật

Sai kỹ thuật trong quá trình siết bu lông là nguyên nhân chính gây gãy hoặc hư hỏng. Dưới đây là các nguy cơ phổ biến:

Siết quá lực (over-torque)

Sử dụng dụng cụ siết quá mạnh – đặc biệt là súng bắn bu lông không kiểm soát lực – có thể làm bu lông bị kéo giãn vượt mức cho phép. Hậu quả là nứt lỗ ren, gãy thân hoặc biến dạng ren. Nhiều trường hợp thực tế ghi nhận bu lông bị gãy ngay lần vận hành đầu tiên do siết quá lực trong lắp đặt.

Siết không đều hoặc sai trình tự

Khi các bu lông được siết không đồng đều hoặc không theo trình tự chéo, lực kẹp sẽ phân bố không đều trên toàn bộ cụm búa. Điều này gây ra vênh mặt tiếp xúc, dẫn đến một số bu lông chịu tải nhiều hơn bình thường và dễ bị gãy ngang khi chịu lực va đập lặp đi lặp lại.

Không dùng cờ lê lực (torque wrench)

Trong các công trường, việc bỏ qua cờ lê lực là khá phổ biến. Hậu quả là người thợ không xác định được bu lông đã siết đạt lực khuyến nghị hay chưa. Khi vận hành máy, các bu lông chưa đủ lực siết sẽ từ từ lỏng ra, gây hư hỏng do rung lắc hoặc va đập lệch tâm.

Dùng bu lông sai cấp bền

Một lỗi nghiêm trọng nữa là dùng bu lông phổ thông để thay thế cho bu lông đặc chủng. Các loại bu lông không đạt cấp bền sẽ không chịu được áp lực và rung động đặc trưng của búa thủy lực. Chúng rất dễ bị đứt hoặc nứt thân chỉ sau vài ca làm việc.

Cách siết bu lông búa thủy lực đúng kỹ thuật

Để đảm bảo an toàn và tuổi thọ cho thiết bị, việc siết bu lông cần tuân theo quy trình kỹ thuật chuẩn:

• Làm sạch lỗ ren và thân bu lông bằng khí nén, tránh để bụi bẩn hoặc cặn dầu mỡ bám dính.
• Tra mỡ bôi trơn chịu nhiệt vào phần ren để chống kẹt và giảm ma sát.
• Sử dụng cờ lê lực đã được hiệu chuẩn, cài đúng mức lực mô-men theo khuyến nghị của nhà sản xuất.
• Siết theo trình tự hình sao hoặc chéo, tăng lực siết theo từng lượt để tránh phân bố lực không đều.
• Sau khi lắp đặt, nên kiểm tra lại toàn bộ bu lông sau 2–4 giờ vận hành và siết lại nếu cần thiết.

Bảng mô-men xoắn khuyến nghị cho bu lông búa thủy lực

Loại bu lông	Cấp bền	Đường kính (mm)	Mô-men xoắn (Nm)	Ghi chú
M16	10.9	16	210–250	Bu lông mặt bích, siết hình sao
M20	12.9	20	400–480	Bu lông đế
M24	10.9	24	660–720	Bu lông đầu búa, cần tra mỡ ren
M30	12.9	30	1200–1350	Bu lông giữ khung búa công suất lớn

Kết luận

• Bu lông búa thủy lực cần được lựa chọn đúng loại, đúng cấp bền để tránh hư hỏng thiết bị.
• Việc siết sai kỹ thuật là nguyên nhân chủ yếu gây gãy bu lông trong quá trình thi công.
• Sử dụng cờ lê lực và tuân thủ trình tự siết đúng kỹ thuật sẽ giúp tăng tuổi thọ cho cụm búa.

---

Liên hệ:

• Hotline: 0988.601.755
• Kho bãi: Thôn Phù Dực 1, xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội
• Website: https://mayxaydunghanoi.com